Kemalizm’e irca...

Kemalizm’in modernist-aydınlanmacı projelerden bir proje olması onun ‘dünyevileşme’nin müsebbibi olmasını gerektirmiyor. Yıldız, Kemalizm aleyhtarı yaklaşımları da Kemalizm’e irca ediyor. 

Türkiye’nin siyasi modernleşme tarihi içinde en çok tartışılan, eleştirilen akımlardan birini oluşturur Kemalizm. Kemalist toplum ve siyaset tasavvurları ideologlarının farklılaşmasıyla birlikte birçok farklılık gösterse de Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucu ideolojisi olduğu şeklinde ileri sürülen tez hemen hemen bütün yaklaşımlarda müşterek bir noktadır.

Mustafa Kemal Atatürk’e ve onun Türkiye’de gerçekleştirdiği toplumsal dönüşüme doğrudan atıfta bulunmanın bir yoludur Kemalizm. Ancak siyasi ve fikri bir akım olarak belirlenişinin Atatürk’le sınırlandırılması mümkün değildir. Özellikle Cumhuriyet’i kuran parti olarak övünen CHP’nin savunduğu haliyle Kemalizm ile diğer siyasi yaklaşımların Kemalizm’leri arasında (sözgelimi TKP’nin savunduğu Kemalizm!) arasında ortak noktalar bulunabilir mi?

Kemalizm’in Türk toplumunda zarfıyla öldüğü, ancak mazrufuyla yaşamayı sürdürdüğü tespitiyle yola çıkan Ahmet Yıldız, Kemalizm’in en önemli bakiyesinin, milliyetçilik ya da medeniyetçilik kanalları üzerinden toplumun ana gövdesine, bu dünyacı bir hayatı benimsetmekte kaydettiği başarı olduğunu ileri sürüyor. Bu tezle dindarların milliyetçiliği, cemaatlerin devletçiliği, ulusalcıların ırkçı nefreti, Kürtlerin Kemalist milliyetçiliği yeniden üretmesi, ama tüm bunların üzerinde insanların rahat meyliyle sürekli tüketime dayalı kapitalist hayat tarzını benimsemede geldiği noktayı işaret ediyor. Yıldız’a göre Kemalizm, dünyayı dine tercih rejimidir.  

Kemalizm için yaptığı bu tanım doğrultusunda Kemalizm’in milliyetçilik ve medeniyetçilik yüzlerinin dünyevileşmenin gerçekleştirildiği iki ana mecra olduğunu öne süren Yıldız, bu yüzleri sorguluyor. Elbette Yıldız’ın hem Kemalizm’e ilişkin benimsediği tanım, hem dünyevileşmeye ilişkin yaptığı analiz sorgulanması gereken birçok yön barındırıyor.

Kemalist milliyetçilik

Kemalizm’in modernist-aydınlanmacı projelerden bir proje olması onun doğrudan ‘dünyevileşme’nin müsebbibi olmasını gerektirmiyor ilkin. Dünyevileşmenin, siyaset ve ekonomiye bağlı bir sosyolojik süreç olmakla birlikte, başka boyutları olduğu da görülebilmeli. Ayrıca Aslında Kemalizm tanımıyla Yıldız, Kemalizm aleyhtarı yaklaşımları da Kemalizm’e irca ediyor. Bu indirgemeci tavrın da Kemalist bakiyenin bir ürünü olduğunu söylemek gerekli.

Bu tartışmalara giriş için yine de iyi bir başlangıç noktasını oluşturuyor Yıldız’ın kitabı.