Soğuk Savaş döneminde siyasal çatışmaların asıl gerilim hattı olarak
görünüyordu, ekonomik ve sınıfsal kimlikler. Fakat Yirminci Yüzyılın son
çeyreğinde ve özellikle Doğu Bloku’nun çöküşüyle birlikte, bir görüşe
göre On Dokuzuncu Yüzyılda yaşanması gerekirken “gecikmiş”, bir görüşe
göreyse tamamen yeni model dini ve etnik milliyetçilikler ile çeşitli
kültürel kimlik ve aidiyet taleplerinin siyaset sahnesinde başat
faktörler ve talepler olarak görünürleşmesinin ardından sınıfsal ve
ekonomik terminolojinin Soğuk Savaş döneminde taşıdığı siyasal
çatışmaları açıklayıcı niteliklerin pek çoğu yerini yeni gelenlere
bıraktı.
Açık Görüş okurlarının yakından tanıdığı Şener Aktürk,
“Türkiye’nin Kimlikleri” adıyla yayınlanan ve farklı zamanlarda yazılmış
makalelerini bir araya toplayan kitabında Türkiye toplumunun içinde
barındırdığı çeşitli kimlikleri, birbiriyle ilişkili ve karşılaştırmalı
olarak ve bu onları tarihsel bağlamı içinde inceliyor. Tek başına bir
kimliğe ya da bu kimliğin tarihsel ya da aktüel tezahürlerine odaklanan
veya perspektifini Türkiye’yle sınırlı tutan eserlerin aksine, Aktürk
kitabında Alevi, Arap, Çerkez, Kürt, Laz ve Zazalar da dahil olmak üzere
pek çok etnik ve dini kimliği, sadece güncel gelişmelerle sınırlı
kalmayarak pek çok ülkeden benzer örneklerle karşılaştırmalı bir siyasi
perspektiften analiz ediyor.
Kitabın değişik bölümlerinde Aktürk
Türk ulus kimliğine nazaran hem alt kimlik (Alevi, Kürt, Çerkez, muhacir
vb.) hem de üst kimlik (Avrupa, İslam Dünyası, Avrasya vb.) olarak
görülen kimlikleri ele alarak Türk kimliğinin değişik üst ve alt
katmanlarına karşılaştırmalı bakış açıları geliştiriyor. Kitaptaki
makalelerin hemen tamamında “çözüm odaklı” bir dil geliştiren Aktürk
ele aldığı siyasi sorunu çözüme veya entelektüel tartışmayı sonuca
götürecek doğrultuya ya da parametrelere değiniyor, onlara işaret
ediyor.
Etnik kimlik-milli kimlik
Rusya’dan
İspanya’ya, Çin’den Almanya’ya kadar pek çok ülkeden örneklerin
ışığında Türkiye’nin barındırdığı çeşitli kimlikleri karşılaştırmalı
olarak inceleyen Şener Aktürk hemen her seviyede yaşanan kimlik
sorunlarını irdeliyor. Son derece akıcı bir dille yazılmış kitabındaki
makalelerde Şener Aktürk, -karşılaştırmalı siyasetin imkânlarından
faydalanıyor. Aktürk’ün çalışması kimliğe dair birçok konuda daha
detaylı, farklı ve çözüme yönelik düşünme faaliyetlerine gerekli
ipuçlarını ve ön hazırlığı da sağlayıcı nitelikleriyle dikkat çekiyor.
Türk ve Kürt kimliklerinin birbirinin karşıtı olarak konumlandırıldığı
tartışmalara ışık tutuyor.
Türkiye’nin Kimlikleri, Şener Aktürk, Etkileşim, 2013
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder