CAMİLER NASIL DEPOYA ÇEVRİLDİ?

İnönü döneminde Konya camileri nasıl buğday ambarına çevrildi?

Konya’da sözlü kültürde yaşayan, tek parti döneminde camilerin ambar yapıldığı yolundaki bilgileri doğrulayan belgelere ulaştık.

Konyalı yaşlıların İnönü döneminde dine yapılan baskıları örneklemek için sık sık başvurdukları bu olayların 1933-34 yılında yaşandığını belgeledik. Tek parti döneminde bakımsız bırakılan ve buğday ambarı olarak kullanılan camiler yüzünden bir yıl boyunca camilerin bulunduğu mahallelerdeki cami cemaatleri namaz kılacak yer aradı.

Konya Vakıflar Bölge Müdürlüğü’nün hurda kağıt niyetine satılan evrakı arasında yer alan belgelere göre, Konya Evkaf Müdürlüğü, Ziraat Bankası Müdürlüğü ve Konya Vilayeti arasında Konya’da 4, Akşehir’de de iki caminin kira bedeli karşılanmak şartıyla Ziraat Bankası’na buğday ambarı olarak kiralanmasına ilişkin yazışmalar gerçekleştirilmiş ve mezkur camiler kiralanmış.

Belgelere göre, 1933 yılının hasat bakımından verimli geçmesi üzerine Ziraat Bankası Konya Müdürlüğü çiftçiden satın aldığı buğdayın fazlalığı ve bankanın elindeki mevcut depoların dolmuş olması hasebiyle kendilerine birkaç caminin depo olarak kullanılmak üzere tahsis edilmesini vilayet aracılığıyla evkaf müdürlüğünden talep etmiş. Talebi camilerin teberrukatını kaldırarak kabul eden Konya Evkaf Müdürlüğü beher cami başına 15 lira kira belirleyerek Ziraat Bankası’na kiralamış. Kira bedelinin yüksek olduğunu belirten Ziraat Bankası Müdürlüğü’nün bu talebine de kira bedelleri yarı yarıya düşürülerek olumlu cevap verilmiş.

Cıvıloğlu Camii

KONYA’DA HANGİ CAMİLER DEPO OLDU?

Elimizdeki belgelerden öğrendiğimiz kadarıyla Konya şehir merkezinde Dolap, Tursunoğlu (Tahir Paşa), Sarı Yakup ve Cıvıloğlu camileriyle Akşehir’de Boyacıoğlu ve Hacı Salim mescidlerinin buğday ambarı olarak Ziraat Bankası’na kiralanması uygun görülmüş ve kira bedeli olarak da 7.5 lira mutedil bulunmuş.

Tahir Paşa (Tursunoğlu) Camii

BAZI VATANDAŞLAR MÜTEVELLİLİK İDDİASINDA BULUNDU

Camilerin Ziraat Bankası’na kiralanmasını fırsat bilen bazı vatandaşlar da, kiralama işlemlerinin ardından bankaya müracaat ederek mütevelli olduğu iddiasıyla kiranın kendisine ödenmesini talep etmiş. Yazışmalara göre Duyulduzade Hacı Süleyman Efendi adlı bir zat Ziraat Bankası’na Dolap Camii Şerifi’nin mütevellisi olduğu iddiasıyla başvurmuş. Ancak bu konuda evkaf kayıtlarında söz konusu kişinin resmi bir sıfatının olmadığı ileri sürülerek bu talep geri çevrilmiş.

VATANDAŞLAR NAMAZ KILACAK YER ARADI

Yine yazışmalardan öğrendiğimiz kadarıyla buğday deposu olarak Konya Ziraat Bankası Müdürlüğü’nün ‘tahtı isticarı’nda olan Dolap Camii’nin tahliye edilmesinin ardından mahalle halkı Evkaf Müdürlüğü’ne başvurarak caminin tekrar ibadete açılmasını talep etmiş. Bu talep üzerine Evkaf Müdürlüğü caminin ambar olarak kullanılmasına “lüzum kalmamış ise” şartıyla Ziraat Bankası’ndan mezkur caminin anahtarının iadesini istemiş.

YAZIŞMALAR HANGİ TARİHLER ARASINDA?

Konya Vilayeti, Konya Evkaf Müdürlüğü ve Konya Ziraat Bankası Müdürlüğü arasındaki yazışmalar vakıf evraklarına göre 15 Ekim 1933’te başlıyor ve 10 Ekim 1934’te bitiyor.

Bu hesapla, 1933’ün Kasım’ında buğday ambarı olarak kullanılmaları için Ziraat Bankası’na kiralanan 6 cami bir yıl boyunca ibadetten uzak bir biçimde çiftçiye hizmet ediyor.

Murat Güzel, vakıf evraklarını araştırıp buldu ve yazdı.

Dunyabizim.com, 26 Eylül 2009