Klasik İslam düşüncesinde ilimlerin
tasnifi, âlemdeki varlık hiyerarşisi bağlamında bilgi, ahlak, mutluluk
teorileriyle ilişkili bir konudur. İslâm düşüncesinde kapsamlı bir ilim
tasnifi İhsâ’u’l-Ulûm (İlimlerin Sayımı) adlı eseriyle ilk önce
Farabi’de görülür. Akıl gücü esas alınarak inşa edilen varlığa dair
bilgi anlayışında ulaşılmak istenen hedef, eşyanın hakikatine dair
tahkik edilmiş bilgiye ulaşmaktır.
İlimleri daha çok kalp/keşf merkezli olarak tasnife çalışan Gazzâlî’de dinî bilginin önceliği ve ilimlere ahlâkî bir temel kurma düşüncesi bariz şekilde görülür. Kutbeddîn Şirâzî’de ise işrâkî bir bakış açısı vardır. Onun için her üç düşünürün bilgide metot anlayışını ilimler tasnifinde görebilmek mümkündür.
Her üç düşünür de bilgide birlik fikrinden hareket eder. Onların bu fikri, İslam tevhid düşüncesiyle irtibatlıdır. Yine her birinin tasnifinde, bir şekilde mutluluk teorisiyle ilgili olarak kişiye kuşatıcı kesin bilgiyi sağlayan metafizik bilgiye ulaşma kaygısı büyük bir öneme sahiptir. Âleme dair bütüncül bir bakışa sahip olmayı beraberinde getiren söz konusu ilim anlayışı, fizik-metafizik, akıl-vahiy, ferd-cemiyet, iman-ahlak vb. arasında bir bütünlük kuran varlık düşüncesine ulaştırılır.
Klasik İslam düşüncesinin üç farklı ekolünün (felsefe, tasavvuf ve işrakilik) arasındaki modus vivendi’nin en temel uzlaşım noktasını ortaya çıkaran “bilginin birliği” ve bu birliğin genel bir varlık düşüncesi ile irtibatlı oluşu fikrini yeniden gösteriyor Osman Bakar’ın kitabı. Aydınlanma düşüncesiyle birlikte -akla yüklenen yeni anlamın, ilgi ve ihtiyaçların da etkisiyle- âleme dair bütüncül bakış yerine daha çok nesnel dünyayı konu edinen sayılara dayalı ispatlı ilimler merkeze alınmıştır. Beşeri düşünceden metafiziği eleme girişimleri, aydınlanma sonrası felsefi yaklaşımların en önemli problematiklerinden biridir.
İslâm düşünürlerinin vücuda getirdiği kuşatıcı bir bilgi anlayışını ortaya koyan Osman Bakar’ın çalışması, aynı zamanda bize bir imkânı yeniden hatırlatmaktadır. Ancak, geleneğin yeniden kazanılmasının yolu, onun imkânlarını yoklarken, içinde yaşadığımız toplumun ve bu toplumda “üretilen” bilginin nasıl yorumlanacağını, geleneğin yeniden ‘üretimi’ için sadece fikirlerin yetmeyebileceğini de görmek gerekir.
İslam Düşüncesinde İlimlerin Tasnifi, Osman Bakar, İnsan, 2012
İlimleri daha çok kalp/keşf merkezli olarak tasnife çalışan Gazzâlî’de dinî bilginin önceliği ve ilimlere ahlâkî bir temel kurma düşüncesi bariz şekilde görülür. Kutbeddîn Şirâzî’de ise işrâkî bir bakış açısı vardır. Onun için her üç düşünürün bilgide metot anlayışını ilimler tasnifinde görebilmek mümkündür.
Her üç düşünür de bilgide birlik fikrinden hareket eder. Onların bu fikri, İslam tevhid düşüncesiyle irtibatlıdır. Yine her birinin tasnifinde, bir şekilde mutluluk teorisiyle ilgili olarak kişiye kuşatıcı kesin bilgiyi sağlayan metafizik bilgiye ulaşma kaygısı büyük bir öneme sahiptir. Âleme dair bütüncül bir bakışa sahip olmayı beraberinde getiren söz konusu ilim anlayışı, fizik-metafizik, akıl-vahiy, ferd-cemiyet, iman-ahlak vb. arasında bir bütünlük kuran varlık düşüncesine ulaştırılır.
Klasik İslam düşüncesinin üç farklı ekolünün (felsefe, tasavvuf ve işrakilik) arasındaki modus vivendi’nin en temel uzlaşım noktasını ortaya çıkaran “bilginin birliği” ve bu birliğin genel bir varlık düşüncesi ile irtibatlı oluşu fikrini yeniden gösteriyor Osman Bakar’ın kitabı. Aydınlanma düşüncesiyle birlikte -akla yüklenen yeni anlamın, ilgi ve ihtiyaçların da etkisiyle- âleme dair bütüncül bakış yerine daha çok nesnel dünyayı konu edinen sayılara dayalı ispatlı ilimler merkeze alınmıştır. Beşeri düşünceden metafiziği eleme girişimleri, aydınlanma sonrası felsefi yaklaşımların en önemli problematiklerinden biridir.
İslâm düşünürlerinin vücuda getirdiği kuşatıcı bir bilgi anlayışını ortaya koyan Osman Bakar’ın çalışması, aynı zamanda bize bir imkânı yeniden hatırlatmaktadır. Ancak, geleneğin yeniden kazanılmasının yolu, onun imkânlarını yoklarken, içinde yaşadığımız toplumun ve bu toplumda “üretilen” bilginin nasıl yorumlanacağını, geleneğin yeniden ‘üretimi’ için sadece fikirlerin yetmeyebileceğini de görmek gerekir.
İslam Düşüncesinde İlimlerin Tasnifi, Osman Bakar, İnsan, 2012
Kaynak: Geleneği yeniden kazanmanın yolu - Açık Görüş - Star Gazete http://haber.stargazete.com/acikgorus/gelenegi-yeniden-kazanmanin-yolu/haber-714158#ixzz2iAM1TXKi
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder