Turancılığı da, İslamcılığı da “vatan
toprağı”nı temel almayan ve “hudut tanımayan” ideolojiler olarak gören
ve onlara karşı “kök” arama uğraşında tarih ve coğrafyayı Anadolu’ya
yerleştiren, geleneğin özü ve üreticisi saydıkları köye mistik bir önem
atfeden Anadoluculuk bu nitelikleriyle birlikte yine de Türk milliyetçi
ve muhafazakâr ana akımının sapa yollarından biridir. Milletin ve
vatanın özü olarak sadece ve sadece Anadolu’yu gören Anadoluculuk, erken
Cumhuriyet döneminde biraz kenarda köşede kalmışsa da bu kenardalık
büyük ölçüde siyasal açıdandır, yoksa entelektüel etki bakımından pek
küçümsenemeyecek boyutlarda etkileri olmuştur. Anadolucu düşünürler
Cumhuriyet’in ilk yıllarında ulus-devlet oluşumuna ve resmi
milliyetçiliğe destek vermelerine rağmen Cumhuriyet’in “sınır”larını,
yönetici kadroları ve milletin bileşenlerini problematize ederek
tartışmaları sebebiyle siyasi merkezin dışında kalmaları neticesinde
kimlik, şahsiyet ve ahlak buhranlarına sebep olması hasebiyle Cumhuriyet
modernizminin kültürel dayanaklarını sorgulayan bir bakış açısıyla
Kemalist devrimin radikalizmi ve hızı hakkındaki çekincelerini dile
getirmişlerdir.
Buna karşın modernleşmenin getirdiği imkanlardan da yararlanmayı bilen ve bürokrasi ile üniversiteye kadro yetiştirmede etkili örgütlenme tarzına aşina olan Anadolucular tek parti CHPsinin son evresini teşkil eden 1940 ila 1950 arasında dönemin etkili parti genel sekreteri Memduh Şevket Esendal’ın katkısıyla da CHP içinde ağırlıklı bir siyasi kadro oluştururlar. Turancılığa karşı ılımlı bir milliyetçiliği temsil ettiğini düşündüğü Anadolucuların özellikle II. Dünya Savaşı esnasında CHP kadrolarında siyaset yapmasına izin veren İnönü’nün bununla hareketi kontrol altında tutmaya çalıştığı görülür. Anadolucu ekip, böylece, CHP içindeki muhafazakâr kanadın omurgasını oluşturdu.
Metin Çınar’ın çalışması, Anadoluculuğun öncü şahsiyetlerinin, Mükrimin Halil Yinanç’ın, Remzi Oğuz Arık’ın, Nurettin Topçu’nun düşünce dünyasını ele alıyor. Anadolucu kadroların CHP’ye nüfuzunu sağlayan Memduh Şevket Esendal’ın etkisi, tavrı ve fikirleri, kitabın önemli bir bölümünü oluşturuyor. Akım içindeki farklılaşmalar, söz konusu düşünürlerin yanı sıra, Anadoluculuğun değişik renklerini ortaya koyan dergiler boyunca takip ediliyor: Anadolu, Dikmen, Dönüm, Millet, Hareket, Çığır, Bizim Türkiye... Gerek inşa dönemindeki resmî milliyetçiliğin, gerek tek parti CHP’nin, zannedildiği kadar homojen olmadığını gösteren, ilginç bir çalışma.
Buna karşın modernleşmenin getirdiği imkanlardan da yararlanmayı bilen ve bürokrasi ile üniversiteye kadro yetiştirmede etkili örgütlenme tarzına aşina olan Anadolucular tek parti CHPsinin son evresini teşkil eden 1940 ila 1950 arasında dönemin etkili parti genel sekreteri Memduh Şevket Esendal’ın katkısıyla da CHP içinde ağırlıklı bir siyasi kadro oluştururlar. Turancılığa karşı ılımlı bir milliyetçiliği temsil ettiğini düşündüğü Anadolucuların özellikle II. Dünya Savaşı esnasında CHP kadrolarında siyaset yapmasına izin veren İnönü’nün bununla hareketi kontrol altında tutmaya çalıştığı görülür. Anadolucu ekip, böylece, CHP içindeki muhafazakâr kanadın omurgasını oluşturdu.
Metin Çınar’ın çalışması, Anadoluculuğun öncü şahsiyetlerinin, Mükrimin Halil Yinanç’ın, Remzi Oğuz Arık’ın, Nurettin Topçu’nun düşünce dünyasını ele alıyor. Anadolucu kadroların CHP’ye nüfuzunu sağlayan Memduh Şevket Esendal’ın etkisi, tavrı ve fikirleri, kitabın önemli bir bölümünü oluşturuyor. Akım içindeki farklılaşmalar, söz konusu düşünürlerin yanı sıra, Anadoluculuğun değişik renklerini ortaya koyan dergiler boyunca takip ediliyor: Anadolu, Dikmen, Dönüm, Millet, Hareket, Çığır, Bizim Türkiye... Gerek inşa dönemindeki resmî milliyetçiliğin, gerek tek parti CHP’nin, zannedildiği kadar homojen olmadığını gösteren, ilginç bir çalışma.
Kaynak: Tek Parti içindeki muhafazakar kanat: Anadolucular - Açık Görüş - Star Gazete http://haber.stargazete.com/acikgorus/tek-parti-icindeki-muhafazakar-kanat-anadolucular/haber-720905#ixzz2iGVxiFBG
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder