UZAK KOKU

Murat Güzel, 1971 Konya doğumlu. Şiir ve yazıları; Varide, Çerağ, Jurnal, Aşiyan, Düşçınarı, Edebiyat Ortamı, Kaşgar, Dergâh, Atlılar, Kökler ve Fayrap’ta yayımlanmış. Güzel, uzun süredir şiir yayımlamasına rağmen kitap yayımlama konusunda bilerek ağırdan almış bir şair. 2008’de İz yayınlarından çıkan Uzak Koku kitabı 1997’den 2004’e kadar yazılan şiirlerden müteşekkil.

Güzel; şiirini, çoksesli şiir ve neoepik şiirle ortak noktaları olan, ama ayrıldığı önemli noktaları da olan bir ironik realizm ifadesi olarak tanımlıyor. Bu anlamda ‘90’ların sonunda doğmuş ve zamanının ifadesi olan bir şiir denebilir bu şiire. Fakat ironide bulunan Rabeleisci anlamdaki “gülme” unsuru yok bu şiirde. Ye’s ve üzüntü hakim şiire. İronik şairler esinleyicidir. Esinleyici bir şiir Murat Güzel’in şiiri. Sözcük bombardımanı altında sizi tarihin her anına şahit tutuyor. Bu anlamda sorumluluk yükleyen ve rahatsız eden bir tarafı var bu şiirin. Epistemik bir özne duyuşsal anlamda kendini geri çekerek bütün zamanları şuurunda birleştiriyor. “Bir Afrika’dan geçtim genişleyerek boğan bir karanlık gece gibi / yürek soğurken, ter soğurken teninde, / Asya soluyordu belki o zamanlar, bir salkım söğüdün gölgesi, ayışığı, /evlere, kireç badanalı kerpiç duvarlara yaslanan ihtiyar akıl, / Avrupa, ah Avrupa, Berger’in mayıs böcekleri, yakındık öyle”

Gerilimin büyük oranda sese yüklendiği, bilginin söyleme rahatça içkinleştiği, siyasi muhalefetini belirtmeye kararlı, tarih şuuru taşıyan, çağrışıma dayalı ses yinelemeleri ile örülen bir şiir Güzel’in şiiri. Tavır olarak mağdurun ve mustazafın yanında, müstekbirin ve emperyalistin karşısında oluşunu yaşamdan enstantanelerle ve oldukça şiirsel biçimde vurgular. “Uzatın ellerinizi, başöğretmen cetvel vuracak gibi, başhekim, başegemen / Disipline gidecek aranızdan iki kişi, iki parasız yatılı / rehin kalacak acil serviste iki parasız hasta / Bu gece hepten kişiliksiz, bu gece hünsa, yanımda uyuyan, bana uyan/ beni tanımlayan bütün sıfatlar”

Güzel’in ironisini daha önce “yılmış arzu” bağlamında ve “Bir Toz Meseli” şiiri özelinde çoksesli şiir ile bağlantılandırmıştım. Esasen tüm kitabın bu bağlantıya açık olduğunu düşünerek o yazıdan bir alıntıyla sözümü bağlamak istiyorum. “Murat Güzel, Neruda’nın tersine dokunmanın imkânsızlaştığı bir noktada şiir yazar. Arzu yılmış ve Güzel, -arzu açısından mezar olan- cansıza yönelmiştir. Yılgın arzunun insanı güçlü kıldığını yazıyor Cioran. ‘Vazgeçiş sonsuz bir iktidar sağlar.’ Maddeye söz geçirmenin sanırım en etkili yolu bu.” Böylece Güzel’in şiirinde, duyumsayan failin olabildiğince geri çekildiğini, böylelikle de şiirde imkânsız sayılabilecek nesnelleşmenin imkânlarının denendiğini söyleyebiliriz. 

Hayriye Ünal, 30/03/2009